تحقیق تايپ مجلات
دسته بندي :
دانش آموزی و دانشجویی »
دانلود تحقیق
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 16 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
2
مقدمه
هیچ وسیله ای مستحکم تر و دائمی تر از نماز برای ارتباط میان انسان با خدا نیست. مبتدی ترین انسان ها رابطه ی خود با خدا را به وسیله ی نماز آغاز می کنند. برجسته ترین اولیای خدا نیز، بهشت خلوت انس خود با محبوب را در نماز می جویند. این گنجینه ی ذکر و راز را هرگز پایانی نیست و هرکه با آن بیش تر آشنا شود جلوه و درخشش بیشتری در آن می یابد (حضرت آیت الله خامنه ای.)
انسان دارای یک سلسله گرایش های عالی است که به عنوان فصل ممیز انسان و حیوان تلقی شده، از آن به فطرت تعبیر می شود. گرایش به پرستش یکی از ابعاد چهارگانه ی فطرت محسوب می شود و به این معنی است که انسان در عمق ضمیر خود به صورت ناآگاهانه گرایش خاضعانه به سوی حقیقتی مقدس و برتر دارد. این گونه توجه و تقدیس و گرایش به موجودی والا و مقدس و خضوع در برابر آن که پرستش نامیده می شود نه تنها در نهاد هر انسان وجود دارد بلکه هدف آفرینش انسان به شمار می رود (سوره ی ذاریات، آیه56). بنابراین اگرچه همه ی نهادها در قبال شکوفایی این امر فطری و ترویج فرهنگ نماز به عنوان یکی از برترین جلوه های پرستش، مسئولیت دارند، خانواده و مدرسه به عنوان مهم ترین متولیان تعلیم و تربیت فرزندان کشور اسلامی رسالت بیش تری بر عهده دارند و تعامل این دو نهاد مهم نتایج موثری در پی خواهد داشت. برای تبیین کیفیت تعامل خانه و مدرسه می توان گفت که در تربیت دینی پنج مرحله به طور طبیعی و به صورت مستمر و منظم سپری می شود که می توان این مراحل را با مراحل رشد به قرار ذیل تطبیق داد و با پشتیبانی دو نهاد فوق الذکر به اهداف مورد نظر دست یافت.
1- مرحله ی انس دینی، دوره ی پیش از دبستان
اولین مرحله ی تربیت دینی انس دینی است. کودکان در سال های اولیه زندگی با مشاهده ی اقامه ی نماز، تلاوت قرآن و انجام فرایض دینی توسط اطرافیان، به تقلید از آن ها می پردازند. این تقلیدهای کودکانه به تدریج کودک را به سوی تعقلات دینی سوق داده، زیربنای معرفت دینی را فراهم می سازد. نقش خانواده در این مرحله از اهمیت خاصی برخوردار است. تشویق کودک در زمان تقلید حرکات نماز، شرکت در نماز جماعت، حضور در اجتماعات دینی و... در تقویت انس دینی تاثیر بسزایی دارد. در این مرحله وزارت آموزش و پرورش شایسته است که با اختصاص بخشی از مطالب جزوه های آموزشی مراکز پیش دبستانی به نماز
2
، رسالت خطیر خود را در پرورش تربیت دینی کودکان ایفا کند و خردسالان را به صورت تشریحی و تصویری با نماز آشنا سازد.
2- مرحله ی عادت دینی، دوره ی دبستان
در این مرحله لازم است بر استمرار عمل کودکان نظارت شود. تکرار اعمال از جانب کودکان در این دوره علاوه بر نفوذ در شخصت آن ها، زمینه ی استواری و پایداری آن عمل را در روح و جان آنان فراهم می نماید. از آن جا که یکی از خصوصیات مهم دوره ی دبستان، عادت پذیری است، لذا بایسته است که مدرسه همت خود را در این دوره در ایجاد عادت های ارزشمند مصرف کند. اگر چه در سالهای اولیه ی این دوره برای پسران مطرح نیست، ولیکن از طریق حضور دانش آموزان در نماز خانه و اقامه ی نماز، نوعی عادت و استمرار بر عمل در آن ها به وجود می آید و آن عمل به صورت طبیعت ثانویه در سرشت کودکان جای می گیرد. یکی از دلایل تاکید انجام اعمال دینی بر مبنای اعدادی از قبیل چهل،هفتاد، صد و... همین تقویت عادت دینی است. در ضمن نباید از این امر غفلت کرد که آموزش مسائل شرعی در ارتباط با نماز به تدریج باید از همین دوره آغاز شود. نقش خانواده در این مرحله نیز در این مرحله بسیار حائز اهمیت است. زمینه سازی برای زودتر بیدار شدن در صبحگاهان و تاکید بر اقامه ی نماز در اول وقت از مهمترین اموری اند که خانواده با عنایت به آنها می تواند نقش خود را در این دوره به طور موثر ایفا کند.
3- معرفت دینی، دوره راهنمایی
سن سیزده سالگی دوره ی رشد انتزاعی یا رشد تجریدی فکر محسوب می شود. کودکی که در دوره ی پیش دبستانی و دبستان با آداب دینی انس پیدا کرده و عادت دینی در او به وجود آمده است، در این مرحله باید معرفت دینی پیدا کند.
برای نیل به این مقصود بایستی از طریق دلیل و استدلال و با تجزیه و تحلیل مسائل دینی، زمینه ی تفکر دینی فراهم گردد. در این دوره نوجوانان غالبا از علت مسائل سوال می کنند و می خواهند حکمت مسائل را بدانند. کودکی که تا بحال نماز خوانده و اکنون نیز به اقامه ی نماز ادامه می دهد، در این مرحله می خواهد بداند که نماز چه اثری بر شخصیت او دارد؟ در نزد خداوند چه آثاری بر آن مترتب است؟ و اصولا چرا باید نماز خواند؟
برای پاسخ به سوالات نوجوانان،خانواده و مدرسه علاوه بر معرفی منابع معتبر و ارائه شواهد مستدل و نمونه های مستند، از طریق متخصصان متعهد برای پاسخ گویی به سوالات و تجزیه و تحلیل مسائل دینی، لازم است با استفاده از سخنان بزرگان اندیشه و فرهنگ اسلامی که در ادبیات غنی فارسی موجود است و داستان هایی که در فرهنگ ما وجود دارد و اشعار ارزشمند سعدی، مولوی، حافظ و... ضرب المثل ها، خاطرات و موضوعات تاریخی زمینه ی ایجاد جذابیت، آشنایی با رازها و اسرار نماز و تفکر برای نیل به معرفت دینی را فراهم کنند. به عنوان نمونه در قرآن هم در کتاب امثال قرآن گردآوری شده که مربیان و والدین می توانند از آنها بهره برداری کنند.
4- شاکله دینی، دوره متوسطه
4
پس از کسب معرف دینی، باید معارف حاصله در همه ی زوایای وجود جوان نفوذ کند و دین در وجود او به طور کامل متجلی و متبلور شود تا شخصیت بارز دینی پیدا کند. مدرسه به عنوان یکی از مهم ترین متولیان تعلیم و تربیت شایسته است در این دوره آموزش نماز را با تاکید بر روح، حقیقت و حکمت نماز و اجزای آن، بر عهده گرفته و دانش آموزان را به استفاده از منابع اصلی مانند قرآن کریم، سنت معصومین (ع) ، اولیا و بزرگان دین در جهت دست یابی به حکمت نماز تشویق نماید. هم چنین لازم است در این دوره زمینه ی عمل همه جانبه به اعتقادات دینی برای جوانان فراهم شود، به همین دلیل محدودیت دانش آموزان و فعالیت های او باید مورد توجه قرار گیرد. به معلمان گرامی پیشنهاد می شود برای افزایش غیرمستقیم معرفی دینی و تقویت پیوند جوانان با معارف دینی، فعالیت های تحقیقی و کارهای هنری دانش آموزان را گسترش دهند و هنگام آموزش، با طرح پرسش هایی در ضمن تدریس و درخواست اظهار نظر از افراد یا گروه و مشارکت و فعالیت در کار گروهی، فرصت تقویت تفکر و پرورش دین داری را برای دانش آموزان فراهم کنند.
نقش خانواده و اطرافیان نیز در این دوره بسیار حساس است، زیرا با هدایت جوانان به سوی انتخاب دوستانی شایسته و معاشرت با افراد با تقوا، او را در دست یابی به شاکله ی دینی مدد می رساند. در همین مسیر است که در انتخاب همنشین بسیار سفارش شده است. اگرچه انتخاب دوست در تمام دوره های زندگی حائز اهمیت است ولی در دوران نوجوانی و جوانی اهمیت خاص دارد، زیرا در سنین بلوغ، عواطف انسانی بیدار شده، آماده ی شکل گیری و شکوفایی است و به همین علت، انگیزه ی نیرومندی نوجوانان را به سوی دوستی با همسالان سوق می دهد و وقتی علاقه ی قبلی بین دو دوست ایجاد شد، آن دو از صفات و حالات یکدیگر به تدریج تاثیر می گیرند و بالاخره این تاثیر ناآگاهانه و تدریجی به هم خوبی و هم رنگی می انجامد که حضرت علی (ع) در بیانات گهربار خود به این مسئله اشاره می فرمودند:« از مصاحبت با مردم فاسد بپرهیز که طبیعت بطور ناآگاه، ناپاکی و بدی را از طبع او می دزدد در حالی که تو از آن بیخبری» از طرفی دیگر وقتی از حضرت عیسی (ع) پرسیدند با چه کسی همنشینی کنیم؟ فرمودند:«با کسی که دیدارش شما را به یاد خدا اندازد و گفتارش به علم شما بیفزاید و رفتارش شما را به آخرت متوجه کند». چنین دوستانی اند که حضرت صادق (ع) در وصف آنها می فرماید:«همان گونه که آب سرد مایه ی آرامش شخص تشنه می شود، دوست خوب نیز وسیله ی آرامش روحی و سعادت دنیوی و اخروی است» و در حدیث است که یکی از برکات مسجد و نماز، پیدا کردن چنین دوستانی است.
5- خود جوشی دینی، دوره ی پیش دانشگاهی و پس از آن
در این مرحله، در صورتی که شخصیت فرد از نظر دینی به طور کامل شکل گرفته باشد و ایمان در قلب او نفوذ پیدا کرده باشد، آثار آن به صورت نیروی خود جوش دینی در عمل هویدا می شود. به عبارت دیگر مرتبه ی اصلی هدایت که ایمان است به وسیله ی افعال در قلب مستقر می شود، زیرا ایمان به خدا هرگز نمی تواند فاقد آثار عملی در زندگی فردی و اجتماعی انسان باشد. بنابراین کسانی که نور ایمان در دلشان تابیده است به انجام کارهای شایسته مبادرت می ورزند و هر اندازه ایمان آنها قوی تر باشد در انجام اعمال صالح بیش تر از دیگران سبقت می گیرند. راز تقارن عبارت
4
«الذین آمنوا» با «عملوا الصالحات» در قرآن کریم نیز همین مطلب است، زیرا عمل صالح به منزله ی میوه ی درخت ایمان شمرده می شود و حوزه ی تسلط ایمان نه تنها بخشی از وجود آدمی، بلکه همه ی هستی او را در بر می گیرد و هیچ بعدی از ابعاد وجود انسان یافت نمی شود که از حوزه ی نفوذ آن به دور باشد. البته تذکر این نکته ضروری است که نه تنها ایمان منشا عمل صالح قلمداد می شود بلکه ایمان و عمل بر یکدیگر تاثیر متقابل دارند، یعنی همانطور که ایمان سرچشمه ی عمل صالح است، عمل صالح نیز در تقویت ایمان موثر است. بنابراین هر اندازه که فردی در انجام کارهای شایسته و پرهیز از گناه تلاش نماید به همان اندازه نور ایمان در دل او تابناکتر می گردد، به همین دلیل قرآن کریم یکی از مهم ترین آثار نماز را دوری از گناه معرفی می نماید (سوره ی عنکبوت، آیه ی45) و ضایع شدن نماز را زمینه ی شیوع هرگونه فساد و پیروی از انواع شهوات می شمارد (سوره ی مریم، آیه 59). تقویت رفتارهای دینی از طریق اهدای جوایز و تکریم فرزندان در حضور همسالان، از مهم ترین اقدامات خانواده و مدرسه در این مرحله به شمار می رود. در همین مرحله است که انسان نه تنها خود را هر لحظه در پیشگاه الهی خواهد دید بلکه حرکت هستی و شتاب آفرینش را نیز به سوی او روان می بیند و همه ی هستی را به منزله ماذنه ای خواهد دید که دمادم ندای توحید و دعوت به عبودیت حق و سرود بندگی از آن به گوش می رسد و در این حال است که او نیز هماهنگ با همه ی هستی به دنبال گمگشته ی خود می گردد و سعی می کند با محبوبترین اعمال در نزد خداوند، یعنی نماز، رضای خالق را کسب کند و با نماز به عنوان بهترین وسیله ی تقرب، خود را به او نزدیک سازد. با چنین سرمایه ای، دیگر نه تنها تحت تاثیر جاذبه های نفسانی و دنیایی قرار نخواهد گرفت بلکه به مرتبه ای می رسد که شوق دیدار سراپای وجودش را تسخیر خواهد کرد و هر لحظه در آرزوی دیدار به سر خواهد برد، دیداری که سراپا ریزش رحمت است و ظهور عظمت و جلالت حق تعالی، لذا از یک سو محبت است و عشق و از سوی دیگر هیبت است و خشیت. در این زمان، زبان حال او مصداق این سخن حافظ خواهد بود:
بر آستان جانان گر سرتوان نهادن گلبانگ سربلندی بر آسمان توان زد اگر مراحل فوق بطور صحیح جریان پیدا کنند، جوانی که این گونه تحت تربیت قرار میگیرد دیگر به عنوان طعمه ی تهاجم فرهنگی بیگانگان قرار نمی گیرد و دچار از خود بیگانگی و مسخ فرهنگی نمی شود. اگر جوانان تنها دارای علم دینی باشند ممکن است دچار لغزش شوند ولی اگر شاکله ی دینی داشته باشند مقاومت خواهند کرد و اگر خودجوشی دینی پیدا کنند تسخیر ناپذیر خواهند شد. بدیهی است که تعلیم و تربیت به عنوان اساسی ترین عانل حیات هر جامعه، وقتی موثر واقع خواهد شد که نه تنها عموم عوامل موثر در آن به معاضدت و معاونت یکدیگر اقدام کنند یعنی خانواده، مدرسه، مساجد و مجامع مذهبی، مطبوعات، رادیو، تلویزیون و سینما که از عوامل عمده ی تعلیم و تربیت شمرده شده، نخبگان فکری در هر یک از این موسسات و مراکز، استراتژی تعلیم را با برنامه یا بدون برنامه، خودآگاه یا خودآگاه، القا می کنند، باید با هم مشارکت داشته باشند، بلکه کلیه ی مواد آموزشی هم باید به تحقق اهداف تربیت دینی یاری رسانند و به تقویت و تثبیت آن، البته به عنوان کارکرد ثانویه، همت گمارند.