دانلود مقاله در مورد حكومت علوي و جريان هاي اجتماعي 25 ص
دسته بندي :
مقاله »
مقالات فارسی مختلف
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 25 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
حكومت علوي و جريان هاي اجتماعي
مقدمه
الف) استقرار عدالت
ب) استقرار آزادي اجتماعي
تشكل همسو
موضع امام
تشكلهاي بي تفاوت يا چالشي
جبهه سوم: بي تفاوتها
موضع امام
الف) انديشه
ب) رفتار
اشراف
عامل پنهان يا نفاق
حزب عثمانيه
خوارج
خاستگاه خوارج
موضع امام
قوميت حمراء
رويكردي ديگر از امام
ناكثين
خاستگاه ناكثين
موضع امام
قاسطين
موضع امام
مقدمه
موضوع اين نوشتار، موضع گيريهاي امام علي(ع) در برابر جريانهاي اجتماعي كه در زمان
ايشان پديد آمدند يا تداوم يافته اند، است. شاخص درخشاني مانند امام علي(ع) هر زمان مورد
توجه انسانها، با باورهاي متفاوت مي باشد. اين رويكرد بدين لحاظ است كه امام، فردي است كه
در همه ابعاد وجودي، انساني ممتاز است و نيز از فرزانگان الهي است كه فرصت حكومت كردن
براي وي پديدار شده است. بعد سياسي و اجتماعي زندگاني وي، به ويژه زمان زمامداريش، بيش
از هر فرازي، مورد پژوهش است. بر اين اساس، جريانهاي متفاوت اجتماعي، گرچه خود،
موضوع مهمي هستند كه به لحاظ همانند بودن آنها در بستر زمان، همواره موضوع تحقيق و
بهره وري اند، لكن جريانهاي اجتماعي زمان حكومتداري امام، از آن جهت كه موضع گيريهاي
حضرت را در پي دارد، از اهتمامي ويژه برخوردار است؛ زيرا، روش امام، الگوي هر زمان است.
از سوي ديگر، رويكردهاي امام، گاهي به گونه اي متفاوت جلوه گر است كه در نگاه نخست،
ممكن است ميان آنها تضاد مشاهده شود.
تحليل جريانهاي متفاوت اجتماعي، غبار چشم ره رسيدگان را مي زدايد تا با ديده زلال بين و
حقيقت ياب بنگرند كه اين تفاوتها، به لحاظ تفاوت فضاي سخن و تفاوت مخاطبان بوده است كه
|406|
هر يك، سخن مناسب خويش را مي طلبيده است. اين دو ويژگي، تحليل جريانهاي اجتماعي
زمان امام را، اهميتي ديگر بخشيده است. قصد ما، تحليل اين جريانها است، ولي محدوديت حجم
نوشته چاره اي جز ايجاز و فشرده گويي، باقي نمي گذارد، گرچه اميد است اخلال و كاستي در آن
راه نيافته باشد.
چون آشنايي به خاستگاه اين جريانها، در تحليل صحيح آنها، ياري مي رساند، پيش از
پرداختن به جريانها، نگاهي به برخي خاستگاههاي اين جريانها، بايسته مي نمايد.
سوژه هاي فكري و فرهنگي و نيز موضع گيريهاي سياسي نهاد سياسي جامعه، همواره، زمينه
خيزش جريانهاي اجتماعي است. حكومتداري امام علي(ع) از شاخصه هاي منحصر به فردي
برخوردار است كه زمينه حضور انواع جريانهاي اجتماعي متفاوت و چه بسا متضاد را موجب
گشته است. در اينجا به دو ويژگي عمده اشاره مي شود.
الف) استقرار عدالت
از ويژگيهاي مهم حكومت علوي، استقرار عدالت اجتماعي در ابعاد گوناگون فرهنگي و
اجتماعي و اقتصادي است. امام همام، براي مستقر ساختن عدالت، از هيچ تلاشي فروگذار نكرد،
بلكه به عنوان يك ارزش مهم بر آن پاي فشرد و در هيچ شرايطي، از آن عدول نكرد. امام، در
استقرار عدالت در بعد اقتصادي، اين رفتار را متبلور ساخت كه اگر قرار بود اموال ِشخصي اش را
تقسيم كند، عدالت را محور قرار مي داد تا چه رسد به اموال عمومي:
"لو كان المال لي لسويتُ بينهم فكيف و إنّما المالُ مال الله؛ [1]
اگر مال، از خودم بود، مساوي تقسيم مي كردم تا چه رسد به مالي كه از آن ِخداست.">
حضرت، نه تنها از روز نخست بر اين اصل پافشاري كرد، بلكه به اصلاح ِبي عدالتي هاي
گذشته نيز پرداخت:
"وَ الله! لو وَجَدته قد تزوج به النساء و ملك به الإماء، لرددتُهُ؛ فإنَّ في العدل ِسعة و مَنْ
ضاق عليه العدلُ فالجورُ عليه أضيق؛ [2]
به خدا سوگند! اگر بيابم كه با بيت المال، همسر انتخاب كرده باشند و يا كنيزاني مالك
شده باشند، همه را باز خواهم گرداند، زيرا، در عدل، گشايشي است و آنان كه از
عدالت در تنگنا باشند، ظلم بر آنان بيشتر تنگنا فراهم خواهد آورد.">
|407|
امام، در همان روزهاي نخست حكومتي، اقدام به تجديد ساختار مديريتي كرد. مديران و
استانداران پيشين را كه نوعاً، از ميان بني اميه و هواداران آنان بودند، تغيير داد و هيچ گونه
توصيه اي را در باره ابقاي آنان نپذيرفت، حتي در مورد معاويه، از سوي مغيرة و حتي عبدالله
بن عباس، بارها پيشنهاد شد كه "با توجه به قدرت وي، چند صباحي او را تحمل كن"، ولي امام، در
پاسخ آنان گفت: "من، دو روز، معاويه را تحمل نخواهم كرد."> [3]
ب) استقرار آزادي اجتماعي
آزادي اجتماعي در عرصه هاي گوناگون فرهنگي و سياسي، از ويژگي مهم ديگر نظام سياسي
امام علي(ع) است.
نهادهاي سياسي كه از پايگاه مردمي بهره مندند، از استقرار آزادي اجتماعي هراسي ندارند،
بلكه اين محور را در جهت اهداف ارزشي خويش ديده و از آن استقبال مي كنند، در مقابل،
نهادهاي سياسي استبدادي و ضد ارزشي، هماره، از آزادي اجتماعي مردم در هراسند، زيرا،
آزادي اجتماعي به چالشهاي وسيع براي آنان منتهي خواهد شد.
امام علي(ع) در استقرار آزادي اجتماعي، مردم را در انتخاب حكومت آزاد گذاشت و گفت،
پيمان و بيعت با من، با رضايت مردم بايد صورت گيرد:
"و لا تكون إلّا عن رضا المسلمين؛ [4]
بيعت با من، جز با رضايت مردم نبايد باشد.">
امام مردم را در امور اجتماعي خويش، كاملاً آزاد گذاشت و سهيم كرد و امور عمومي را با
مشاوره و مشاركت مردم تحقق بخشيد و در بيان خواسته ها و ابراز انديشه ها، تا آن مقدار به مردم
آزادي داد كه هر كس در هر شرايط، سخت ترين و تندترين سخن خويش را در حضور همگان،
حتي در حضور رهبري مطرح مي كرد و از رفتار امام، انتقاد مي كرد و امام هم نه تنها از انتقادها
برنمي آشفت، بلكه شفاف، خود را پاسخگو مي دانست. به همين سبب، زيباترين شكل حكومت
مردمي، در حكومت علي(ع) شكل گرفت.
اين دو شاخصه، به همراه ويژگيهاي ديگر رفتار سياسي امام، زمينه ساز جريانهاي اجتماعي
گرديد، جريانهايي كه بسياري از آنها، همگون نشان مي دادند. اين ويژگيها خاستگاه دو نوع
جريان همخوان و چالشي را موجب شد.
|408|
به ديگر سخن، اين ويژگي، همان گونه كه سبب شكل گيري يك جريان مهم اجتماعي
آرمان خواه شد، خاستگاه جريانهاي چالشي و بي تفاوت نيز گشت كه تحليل هر دو گروه، پيامي
براي زمانهاي مشابه است. اين جريانها را در دو محور عمده، مي توان بررسي كرد.
تشكل همسو
ويژگيهاي حكومتداري امام، زمينه شكل گيري يك طيف عظيم از هواداران و ياران امام شد.
احزاب و افراد آرمان خواه كه به ارزشهاي الهي و انساني مي انديشيدند، تحقق آرمانهاي خويش
را در روش امام مشاهده مي كردند و به همين جهت، نه تنها از استقرار عدالت نمي رنجيدند و از
آزادي اجتماعي بهره وري سوء نمي كردند، بلكه عدالت را، يك آرمان ارزشي مي دانستند و از
آزادي اجتماعي نيز به عنوان بستري مناسب براي رشد و بالندگي جامعه بهره مي بردند.