دانلود مقاله در مورد حمام دزاشیب
دسته بندي :
مقاله »
مقالات فارسی مختلف
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 11 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
حمام دزاشیب
یکی از حمام های بسیار قدیمی ، حمام تاریخی دزاشیب ( گرمابه بوعلی ) است . تاریخ ساخت این بنا به دوره صفویه یعنی دوره رونق ساخت حمام ها باز می گردد . سبک معماری و شیوه ساخت بنا هم مؤید این مطلب است . به دلیل قدمت زیادی که این گرمابه دارد نام بانی و مالک اولیه آن به درستی مشخص نیست . به احتمال زیاد این حمام به دست یکی از بزرگان و اشراف ساکن این محله احداث شده است . دزاشیب در آن روزگاران به دلیل داشتن آب و هوای دلپذیر و قرار گرفتن در دامنه البرز ،مورد توجه اعیان و ثروتمندان تهران قرار داشته که متاسفانه با تحولاتی که در سده اخیر در ایران روی می دهد ، بتدریج موجب تخریب باغات و اراضی مزروعی این منطقه می شود .
نویسنده : رضا موسوی Reza Moosavi
گرمابه تاریخی دزاشیب در خیابان رضا کبیری ( دزاشیب ) ، خیابان کریمی ، نبش جنوبی کوچه علوی واقع شده است .
حمام های سنتی علاوه بر نقش اصلی شان در بهداشت و پاکیزگی ، محل انجام آیین ها ، سنت ها و رسومات زیادی نیز بوده اند.
گرچه سابقه ساخت حمام به گذشته های بسیار دور بر می گردد ،اما متاسفانه تاکنون تنها تعداد اندکی حمام در حفاری های کاخ های هخامنشی ، اشکانی و ساسانی کشف شده و آثاری مبنی بر وجود حمام های عمومی در قبل از اسلام به دست نیامده است . از جمله آثار مکشوفه، حمام تخت جمشید می باشد که از دو بخش داخلی و خارجی تشکیل و با پله ای از یکدیگر متمایز می شده . بخش داخلی ، محوطه کوچکی به ابعاد 75/1 × 25/2 متر است که در میانه آن ، چاه حمام با سرپوشی از آجر مشبک به ابعاد 55 × 55 سانتی متر قرار دارد . فاضلاب حمام از این دریچه وارد چاه می شده . از دوره اشکانی هم بقایای حمامی در کاخ آشور ( واقع در بین النهرین شمالی ) و از دوره ساسانی آثاری در تخت سلیمان به دست آمده است .
متون تاریخی و کشفیات باستان شناسی نشان می دهد که ساخت حمام به ویژه حمام های عمومی در دوره های بعد گسترش زیادی پیدا می کند و در بسیاری از شهرها و روستاهای بزرگ ، حمامهای عمومی و پررونقی ساخته می شود. متاسفانه به جهت از بین رفتن آثار معماری سده های نخستین اسلامی ، اطلاع زیادی از نقشه و چگونگی حمام های این دوره نداریم . در جریان حفریات باستان شناسی سیراف – در حاشیه خلیج فارس – بقایای حمامی مربوط به سده های نخستین اسلامی کشف شد به ابعاد 5/11 × 17 متر که مشتمل بر رختکن ( سربینه ) ، گرمخانه ، خزینه ها ، تون ، انبار سوخت و با قلوه سنگ های بزرگ و کوچک ساخته شده بود . در شهرهای مهم دوره سلجوقی هم حمام های بزرگ عمومی و پررونقی وجود داشته که آثار آنها در طی زمان از میان رفته است . کاوش های باستان شناسی شهر کهن جرجان – واقع در استان گلستان امروزی – بقایای یکی از حمام ها را به دست داد .این بنا در کنار یکی از خیابان های اصلی شهر قرار داشته و با آجر و ملات آهک و گچ ساخته شده بود . بنای فوق دارای کانال ها و تنبوشه های سفالی برای انتقال آب و فاضلاب بوده است . در دوره ایلخانی نیز به همراه اقدامات گسترده عمرانی در شهرهایی چون تبریز ، مراغه و سلطانیه حمام هایی ساخته شد که امروزه آثاری از آنها بر جای نیست ؛ از آن جمله حمامی معروف به حمام « خان » است که در مراغه و برای هلاکوخان مغول ساخته شده بود . بقایای این حمام در دوره اخیر و به هنگام ساخت بانک ملی این شهر ، از میان رفت !
دوره رونق ساخت حمام ها مربوط به عصر صفویه است. در این دوره در کنار ساخت و سازهای گسترده ، تعداد نسبتا زیادی حمام در شهرهای مختلف ایران ساخته شد که شماری از آنها در نوع خود شاهکار بود ( از جمله حمام گنجعلی خان کرمان ، حمام خسرو آقا و علی آقای اصفهان و تعدادی دیگر ) . به نوشته شاردن ، سیاح فرانسوی که مدتی را در دوره صفوی در اصفهان گذرانیده ، این شهر در آن زمان 272 حمام داشته است .
بعد از دوره صفوی هرچند معماری اسلامی هرگز رونق گذشته را به دست نیاورد ، با این حال در دوره زندیه و قاجاریه ، حمام های باشکوهی ساخته شد که از بهترین آنها حمام وکیل شیراز از ساخته های کریم خان زند و حمام ابراهیم خان کرمان مربوط به دوره قاجاریه می باشد . در دوره اخیر به جهت رکود معماری سنتی و غلبه معماری مدرن ، گسترش ساخت حمام های خصوصی و نیز رعایت مسائل بهداشتی ، ساخت حمام ها به شیوه سنتی متوقف گردید .
بانیان چنین حمام هایی حاکمان ، اعیان و افراد خیری بودند که صرفا به قصد ثواب و نفع عموم اقدام به ساخت حمام می کرده اند ( البته حمام هایی نیز وجود داشته است که از طرف اشخاصی به عنوان حرفه و شغل ساخته می شد ) و اغلب آنها را وقف مراکز مذهبی و امور خیریه می کردند. . درآمد این گونه حمام ها ، در وهله اول صرف مزد کارگران و نگهداری حمام و در مرحله دوم براساس وقفنامه ، صرف امور خیریه می شد.
یکی از حمام های بسیار قدیمی ، حمام تاریخی دزاشیب ( گرمابه بوعلی ) است . تاریخ ساخت این بنا به دوره صفویه یعنی دوره رونق ساخت حمام ها باز می گردد . سبک معماری و شیوه ساخت بنا هم مؤید این مطلب است . به دلیل قدمت زیادی که این گرمابه دارد نام بانی و مالک اولیه آن به درستی مشخص نیست . به احتمال زیاد این حمام به دست یکی از بزرگان و اشراف ساکن این محله احداث شده است . دزاشیب در آن روزگاران به دلیل داشتن آب و هوای دلپذیر و قرار گرفتن در دامنه البرز ،مورد توجه اعیان و ثروتمندان تهران قرار داشته که متاسفانه با تحولاتی که در سده اخیر ( اوائل سلطنت پهلوی دوم ) در ایران روی می دهد ، بتدریج موجب تخریب باغات و اراضی مزروعی این منطقه می شود .
این حمام عمومی از گذشته تا به حال فعال و مورد استفاده اهالی منطقه دزاشیب بوده که روزهایی را مخصوص آقایان و باقی ایام هفته ویژه خانم ها بوده است . در حال حاضر به جهت تغییر شیوه زندگی مردم و پیشرفت مسائل بهداشتی ، این گرمابه قدیمی رونق چندانی ندارد .
و اما دزاشیب در گذشته ، قصبه ای بوده در یک کیلومتری شرق امامزاده صالح که به جهت فراوانی باغات خرم و زمین های مزروعی مورد توجه قرار گرفته است . در دوره صفویه مهاجرت هایی به این منطقه صورت می گیرد و دو طایفه عباسی و قاسمی در این نقطه سکونت می کنند که به جهت اختلاف و درگیری دائمی بین آنها این محله که در ابتدا ( دوره صفوی ) دژ سفلی نامیده می شد ( امامزاده قاسم : دژ علیا ) ، به دژ آشوب یا همان دزاشوب ( زمان ناصرالدین شاه ) معروف می شود که به مرور زمان و در ده های اخیر به دزاشیب تغییر نام می یابد . قصبه دزاشیب در آن روزگاران به دو بخش ، بالا محله ( قسمت شمالی ) و پائین محله ( قسمت جنوبی ) تقسیم شده بود . محله بالا از شرق یخچال مجدالدوله ( آقا عبدالله صنیع حضرت ) تا گورستان آبادی را در بر می گرفت و پائین محله هم شامل دو کوچه به نام های سبزه میدان و قورباغه می شد که این دو محله را کوچه ای تنگ و باریک به هم متصل می کرد . در عصر پهلوی آن کوچه تنگ و باریک با هزینه و دستور سرتیپ رضاقلی خان امیر خسروی