دانلود مقاله در مورد سد انحرافی
دسته بندي :
مقاله »
مقالات فارسی مختلف
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 11 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
شاخ کنار
جلگه رودشت ، از جمله مناطق روستايي بسيار قديم زاينده رود است که گنجينه هاي ارزشمندي از سنن مديريتي اعم از مديريت بر طبيعت و بر جوامع انساني در آن نهفته است . اين جلگه يکي از قديمي ترين مناطق آبياري زاينده رود است که همواره بدون احداث بند هاي انحرافي در مسير رودخانه قادر نبوده است تا از آب رود خانه بهره برداري کند .
بدين دليل از قديم الايام به علت وسعت و طول حوزه کشاورزي آن در مسير رود خانه ، مردم آن همواره ناگزير از احداث بند هاي انحرافي در مسير زاينده رود بوده اند.
اين مقاله ضمن معرفي چند از ويژگيهاي تالاب گاوخوني به بررسي مشارکت روستاييان در احداث سدهاي انحرافي آب زاينده رود (بند شاخ کنار ٰيکي از بزرگترين بندهاي انحرافي آب اين رودخانه ) بدون مشارکت مستقيم دولت در امر مديريتي يا تأمين سرمايه و حتي پشتيباني پرداخته است. اين بررسي در نهايت ضوابط و و اصول همياريهاي سنتي روستاييان را در کارهاي متوسط مقياس بر روي سازه هاي آبي حوزه رود خانه هاي بزرگ نشان مي دهد و سخني است دال بر توانائيهاي روستائيان در بسيج نيروها، ٰسازماندهي و مديريت حرکات جمعي در مقياس مناطق وسيع جغرافيايي کشور ايران.
مقدمه :
در حال حاضر از مهمترين معضلات توسعه روستا در ايران ٰ يافتن روشهاي مؤثر براي تشويق روستائيان بر مشارکت و همکاري در برنامه هاي مربوط به توسعه مي باشد و تاکنون الگوي مناسب و کارآمدي براي اين امر بدست نيامده است و به همين جهت اکثر طراحان الگوي توسعه از اين عدم مشارکت گله مند مي باشند . عده اي معتقدند که تنها راه حل توسعه روستاها
ٰ دخالت ساز مانهاي دولتي در مسائل مختلف مربوط به روستا و روستائيان مي باشد .
عده اي عدم مشارکت روستائيان در برنامه هاي توسعه را ناآگاهي آنان از مشکلات خودشان مي دانند.
روستاهاي ايران بسيار قديمي تر از آن مي باشند که نتوان روشها و شيوه هاي مربوط به مديريت منابع اقتصادي ٰ اجتماعي و طبيعي محيط زندگي آنها را در خود آنها جستجو کرد، زيرا ساکنين اکثر روستاهاي ايران طي قرنها و نسلها با توجه به دانش و تکنيک زمان به رفع مشکلات خود مي پر داخته اند که رفع مشکلات مختلف در محيط خود موضوع توسعه ميباشد.
تالاب گاوخوني:
تالاب گاوخوني پاياب حوضه رودخانه زاينده رود يکي از 18تالاب ثبت شده جهان در پهنه جغرافيايي ايران است . اين تالاب سرشار از چشم اندازهاي طبيعي است و با توجه به موقعيت جغرافيايي آن در آستانه گستره وسيع ناحيه بياباني ، از پديده هاي نادر فصل است .(1) اين تالاب در بين عرض جغرافيايي 32 درجه و 22 دقيقه شمالي و 52 درجه و 45 دقيقه شرقي واقع گرديده و در فاصله 140 کيلومتري جنوب شرق اصفهان و 30 کيلومتري شهر ورزنه قرار دارد . اين تالاب در شمال شرقي بخش جرقويه و جنوب غربي شهرستان نائين و غرب منطقه ندوشن در استان يزد و شمال غربي کوير ابرقو و شرق جلگه رودشت واقع شده است . ارتفاع متوسط تالاب حدود 1470 متر است و گذشته از چند عارضه ژئومورفولوژيک چون کوه سياه در شمال تالاب وتپه هاي شني روان در جنوب ، غرب و جنوب غرب ، ساير نقاط و محدوده هاي اطراف آن يکنواخت است . تالاب گاوخوني پاياب زاينده رود وپست ترين نقطه زون زمين شناسي سنندج _ سيرجان و مربوط به فعاليتهاي کوهزائي آلپ در دوران سوم است .
تالاب گاوخوني از نقاط گرم و کويري ايران محسوب مي شود به نحوي که بر اساس آمار هواشناسي منطقه ، درجه دماي متوسط روزانه در ماههاي مختلف سال بين 83/1 در دي ماه تا 9/28 درجه سانتيگراد در تير ماه تغيير مي کند و حدا قل دماي متوسط ثبت شده آن 6/6- در دي ماه و حداکثر 4/37 سانتيگراد در تيرماه است .
طبق آمار هوا شناسي موجود (1995تا1987) متوسط ميزان بارندگي ساليانه در مجموع به 83 ميليمتر ميرسد درحالي که ميزان تبخير سالانه در حدود 3000تا3200ميليمتر برا ورد شده است بيشترين ميزان بارندگي مربوط به زمستان و ا وايل بهار مي باشد ، اما در تابستان کمترين ميزان
بارندگی ثبت شده است .
بستر زاينده رود در جلگه ي رودشت تحت تاثير شست هاي مکرر مرداب در عمق 7تا12 متري جريان دارد و همواري نسبي دشت موجب شده تا انتقال آب به اراضي کشاورزي به آساني صورت نپذيرد و لذا از قديم بر روي رودخانه به ايجاد بندهاي انحرافي براي بالا بردن آب رود خانه به زمين هاي کشاورزي دست زدند .
بند شاخ کنار نيز جز يکي از بند هاي انحرافي مي باشد . اين بند جز بند هاي درجه دوم رود خانه در جلگه رودشت مي باشد . که بعد از تنظيم طومار شيخ بهايي ساخته شده است و بر اساس طومار شيخ بهايي هيچ سهميه يي ازآاب زاينده رود ندارد .
بند شاخ کنار:
بند شاخ کنار در 16 کيلومتري شهر ورزنه و در 10 کيلو متري ورودي تالاب قرار دارد. اين بند آخرين سد انحرافي بر روي رودخانه زاينده رود مي باشد.( البته لازم به توضيح است که حدوداّ 500متر پايين تر از محل فعلي بند آثاري است از بند قديمي تري که قدمت آن به بيش از 100سال مي رسد مشاهده مي شود که بر اثر سيل خراب شده است). ارتفاع آن حدود 3 متر و طول آن به بيش از 60متر مي رسد. اين بند چون در کنار روستاي شاخ کنار واقع شده است به اين نام معروف است . جنس اين بند از ساروج و آهک مي باشد و قدمت آن به بيش از 80سال مي رسد.
از بند شاخ کنار دو مادي منشعب مي شود که مادي سمت راست زمين هاي کشاورزي روستاي شاخ ميان و مادي .
سمت چپ زمين هاي روستاي شاخ کنار را شرب مي کند اين دو روستا در پايين دست بند و در حدود 3 کيلو متري بند شاخ کنار و در دو طرف رود خانه قرار دارد که در حال حاضر خرابه هايي از آن بر جاي مانده و داراي حمام ،کوره آجر پزي ، اتاقهاي مسکونيو آغل گوسفندان مي باشد و حدودأ تا 30 سال پيش مسکوني بوده است.
طبق بررسي هاي نگارنده چنين بر مي آيد که ، در حدود 80سال پيش مالکين محلي1 براي بالا بردن سطح آب رودخانه و افزايش سطح زير کشت اراضي اقدام به ساخت اين بند انحرافي نموده اند و براي احداث آن از مصالح موجود در محل استفاده نموده اند . به عنوان مثال سنگ آن را با ا
ستفاده از حيوانات بارکش از کوه سياه که در فاصله تقريبا 10 کيلو متري بند قرار دارد ، تامين مي کردند و از خاک رس ، ماسه و ديگر مصالح استفاده لازم را مي بردند . سرمايه لازم براي ساخت بند از مالکين اراضي آبخور بند تامين مي شد و در ادامه کار به دليل کسري بودجه ، فردي به نام شريعتمدار که از روحانيئن عمده مالک بود ، به شرط واگذاري مقداري از اراضي آبخور بند ، مابقي هزينه آن را تقبل نمود .
چگونگي تأ مين آب آشاميدني دو روستاي شاخ ميان و شاخ کنار :
تأ مين آب آشاميدني اين دو روستا اغلب از طريق رودخانه زاينده رود در فصول سرد سال تأمين مي گردد و در فصول گرم از طيق دو چاه آب که در نزديکي هر دو روستا قرار دارد، تأمين مي شود. اين امر به اين صورت انجام مي گرفت که، در فصول سرد سال با احداث نهر هاي انحرافي در نزديکي روستا و در مواقع طغيان رودخانه ، آب به صورت مداوم در اين دو نهر جريان داشت و در مواقعي که آب رود خانه کاهش يافته و يا از کيفيت آب کاسته مي شد ، با بستن اين نهر هاي انحرافي ،آب هاي جاري در آن ته نشين شده و اهالي روستا با کندن چاهي در ميان اين نهر ها به عمق 1تا2متر از اين آب زير زمين براي مصارف شرب خود استفاده مي کردند .
چگونگي تقسيم بندي اراضي آبخور بند شاخ کنار :
زمين هاي دو روستا ي شاخ کنار و شاخ ميان تا قبل از ساخت بند به صورت 6 دانگي بود که با احداث بند ، به خاطر کسري بودجه در ساخت بند که باعث اضافه شدن آقاي شريعتمدار به عنوان يکي از مالکين اراضي شد، به صورت 7 دانگي در آمد ه است .
البته لازم به توضيح است که در سيستم تبديل زمين هاي کشاورزي از 6 دانگ به 7 دانگ هيچ مقدار زمين به آن اضافه نشده است، بلکه از 6 قسمت قبلي مقداري زمين به نسبت يکسان کم شده و 1 دانگ به آن اضافه شده است
لازم به تذکر است که زمين هاي هر کدام از روستا هاي شاخ کنار و شاخ ميان به صورت 7 دانگي در آمد ه است که مرحوم شريعتمدار از هر کدام از روستاها يک دانگ و در مجموع دو دانگ از اراضي روستا ها را تحت تملک خود دارد .