گاه امروزمدیران هوشمند به فوتبال به عنوان یکی از اقتصادهای مطرح جهانی،نگاه سیستمی است.نگاهی که درآن زمین مربع شکل فوتبال،دیگر۴ضلع نداردو شامل هزاران هزارضلع درهم تنیده ای است که همه اقتصادهای جهانی را تحت تاثیرخودش قرار داه است.
امروزه اگر بگوییم مردم جهان زندگی خودرا بافوتبال تنظیم کرده اند،بیراهه نرفته ایم وحرف گزافه ای نگفته ایم.با نگاه اجمالی به ورزش فوتبال می توان به اهمیت این ورزش پی برد.«ورزش فوتبال با بیش از ۲۴۰ میلیون بازیکن، ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تیم و ۳۰۰ هزار باشگاه در سراسر جهان، محبوبترین ورزش دنیاست». در میان همه ورزش‌ها، فوتبال بیشترین گستردگی و انتشار را در قرن بیستم داشته و در حال حاضر اقتصاد فوتبال سهم عمده‌ای از کل اقتصاد صنعت ورزش را به خود اختصاص داده است. امروزه فوتبال به یک بازار تبدیل شده و میلیاردها دلار سرمایه گذاری بر روی آن انجام گرفته است.
زندگی با فوتبال جنبه حرفه ای به خود گرفته وموجب گردیده که برای موفقیت درزندگی حرفه ای باید با فوتبال هماهنگ شد. در زندگی حرفه ای سران کشورها ،هماهنگی با فوتبال نمود بیشتری داردومشاورین اکثرروسای جمهور کشورها،درتدوین برنامه های کلان و میان مدت خویش به طورحتم برنامه هاومسابقات جام جهانی را مدنظرقرار داده و پارافراترگذاشته و شاهد حضوردیپلماتیک سران و وزرای خارجه کشورها درتماشای بازی تیم کشورمتبوع خود درباشگاه های جهانی هستیم.ومهم تر این که سیاست مداران کشورها شیفته جام جهانی بوده ازصعود تیم های کشورشان درجام جهانی خوشحال می شوند.
مدیران باشگاه های مطرح جهان با نگاه تیزبین خویش توانسته اند نقطه عطف ویژه ای را درتاریخ فوتبال ایجاد نمایندو آن نگاه تجاری استراتژیک به بازیکنان درفوتبال و خرید و فروش استراتژیک بایکنان درباشگاه های مطرح جهان،یکی از موضوعات مطرح جهانی و به ویژه با این روش توانسته اند تامین مالی باشگاه ها را رقم بزنند.
هزینه‌های افراطی نقل و انتقالات، مبالغ نجومی برای امضای قرارداد با بازیکن‌ها، مجادله و رقابت بین اسپانسرها برای جذب ستاره‌ها در جهت ترویج و تبلیغ محصولاتشان، مذاکرات بی‌پایان برای به دست آوردن حق پخش رسانه‌ای، تلاش مدیران حرفه‌ای به منظور الگو کردن تیمشان برای جذب سرمایه‌گذاران بالقوه، همه این‌ها تنها جزئی از دنیای فوتبال امروز است. حضور در استادیوم‌های فوتبال به عنوان رایج‌ترین فعالیت فراغتی در میان هواداران ورزشی اروپا، درآمدهای اقتصادی عظیمی را تولید کرده است.
فوتبال پدیده‌ای است که بر بسیاری از مسائل اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی کشورها اثر می‌گذارد و به علت گستردگی فوق العاده، تعداد بیشمار ورزشکاران و تماشاچیان، سرمایه‌گذاری‌های کلان مالی و پوشش وسیع رسانه‌ای عرصه‌ای بسیار فراتر از دیگر ورزش‌ها کسب کرده است. فوتبال در گذر زمان از رویداد صرف به ورزش درآمدزا تبدیل شده است. به گونه‌ای که در کشورهای پیشرفته به دلیل رشد در چندین بعد و به طور ویژه در ابعاد تجاری و اقتصادی از آن با عنوان صنعت فوتبال یاد می‌شود.
از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷، بیست تیم برتر فوتبال اروپا بیشتر از یک میلیون تماشاگر در بازی‌های لیگ‌شان جذب کرده‌اند. در ایتالیا، فوتبال با بیشتر از ۴۴ میلیون نفر علاقه‌مند، ۳۱ میلیون نفر طرفدار تیم‌های مختلف، ۸ میلیون نفر بیننده منظم و همیشگی مسابقات از استادیوم، ۲۰ میلیون نفر خواننده خبرهای فوتبال از روزنامه‌ها و ۲۵ میلیون نفر بینندگان تلویزیونی یا شنوندگان رادیویی، ورزش حاکم آن کشور است. لیگ فوتبال استرالیا نیز بزرگترین و مشهورترین رقابت ورزشی حرفه‌ای در استرالیا محسوب می‌شود و از لحاظ اقتصادی بسیار چشمگیر است.
در سال ۲۰۰۰ درآمد AFL تقریباً ۱۱۰ میلیون دلار بود، در سال ۲۰۰۵ این مبلغ به ۲۱۵ میلیون دلار، در سال ۲۰۰۹ به ۵.۳۰۳ میلیون دلار و در سال۲۰۱۰ به ۸/۳۳۵ میلیون دلار افزایش یافت. صنعت فوتبال اسپانیا نیز ۴۷۰۰۰ شغل ایجاد کرده و ارزش وجودی آن ۴۶/۴ میلیارد یورو برآورد شده است. تحول فوتبال از ورزش به صنعت سبب شده تا پیروزی در بازیها صرفاً به عنوان احساس برتری و غرور باشگاهی و ملی تفسیر نشود. عملکرد باشگاه‌ها در بازیها و رویدادهای مختلف تأثیرات اقتصادی عدیده‌ای دارد. برای نمونه عملکرد استثنایی باشگاه بارسلونا در فصل ۲۰۰۹-۲۰۰۸ موجب رشد چشمگیر درآمد باشگاه به رقم ۳۶۶ میلیون یورو شد.که می تواند در زمین بازی توپ را در دست بگیرد.
آنچه در نزد مردم به عنوان فوتبال شناخته شده است ورزشی است که ملل انگلیسی به آن (Soccer) یا Association) می گویند و با آن چه آمریکایی ها و کانادایی ها به آن فوتبال می گویند ، فرق دارد و بسیار ساده تر و عملی تر است .
فوتبال بدون شک جذاب ترین و پر طرفدارترین ورزش دنیا است . بیشتر مردم جهان در اندک مدت شیفته فوتبال می شوند . حتی کودک خردسال همین که توپ را می بیند ، به طرفش می دود و آن را با پا می زند . اکثر جوانان و بزرگسالان علاقه مند به فوتبال برای گذراندن اوقات فراغت خود ، به این بازی روی می آورند و یا چون دیگران پای تلویزیون و در میدان ها تماشا گر بازی فوتبال می شوند.بازی فوتبال پر هیجان و زیبا است و انسان را خیلی زود سرگرم می کند ، تا آن جا که در سال های اخیر شیوه های فوتبال نوین ، مردم جهان را بیش از بیش به خود مجذوب کرده است.
فوتبال و اقتصاد، دو واژه ای که در دنیای امروز به یکدیگر پیوند خورده اند و حیات و بقای فوتبال را حفظ کرده اند. فوتبال با رشد فزاینده ای که در کشورهای جهان پیدا کرده است به عنوان بخشی از جریانات جامعه در اقتصاد حاصل از آن نیز تأثیر گذاشته است.
فوتبال به کمک اسپانسرهای موجود، حامی کالاهای خصوصی و دولتی است به گونه ای که قادر است در برهه های مختلف در بازار اقتصاد کالایی را در اذهان مردم به عنوان یک نمونه تأیید شده رونق بخشد. فوتبال به کمک حامیان مالی خود که در آن تلویزیون نیز نقش مهمی دارد، زندگی حرفه ای را ادامه می دهد. فروش امتیاز بازی ها به تلویزیون نیز یکی از بخش های قابل بحث در اقتصاد فوتبال است. فوتبال اگر چه یکی از پردرآمدترین رشته های ورزشی است، اما مخارج هنگفتی را نیز باید صرف نگهداری آن کرد. یکی از پرخرج ترین بخش های فوتبال ورزشگاه هاست، مکانی که تابلوهای تبلیغاتی به زیباترین شکل در آن آذین شده است. خرید بازیکنان نیز یکی از پرخرج ترین و به نوعی پردرآمدترین قسمت های تیمداری و فوتبال است. زمانی که در رشد
سالیانه اقتصاد فرانسه فوتبال ۳ درصد تأثیرگذار است، نمی توان از کنار آن به راحتی گذشت. نگاه کنید به باشگاه های بزرگی چون منچستر یونایتد یا رئال مادرید که نام باشگاه را برخود دارند و جزو کارخانجات و تراست های درآمدزا محسوب می شوند. در دنیای امروز نمی توان بدون حمایت شرکت های بزرگ و تبلیغ کالاهای روز به ورزش به ویژه، به فوتبال ادامه داد و بخش فروش رایت بازیها به تلویزیون نیز یکی از راه های درآمدزا برای فوتبال است. گردش پول در فوتبال امروز به گونه ای سیستماتیک شده که دیگر گریزی از آن نیست، فوتبال حرفه ای ما نیز بدون این نگاه هرگز قادر به ادامه زندگی نخواهد بود.
مدیران بازاریابی درتراز جهانی نیز به این امربه خوبی آگاه هستند که این اقتصاد پیشرفته آینده درخشانی داردومیتوانددربلند مدت رشد اقتصادی کشورها را رقم بزند.با بررسی در تاریخچه فوتبال فراز و نشیب‌های جدی را مشاهده می‌کنیم، اما درست آنجایی که تجار و تجارت وارد فوتبال شد و دست اندر کاران فدراسیون آن وقت فوتبال یا همان فیفا توانستند شرکت‌ها و کارخانجات را متقاعد کنند که فوتبال عرصه مناسبی برای تبلیغ محصولات خود است، و سرمایه و اقتصاد را به فوتبال تزریق کرند، این ورزش همیشه جذاب توانست با ساز و کار مناسب ابهت را به رخ دیگر ورزش‌ها بکشاند.
کلام پایانی که بایستی مد نظر مدیران وتصمیم گیران کلان کشورمان و به تبع آن صاحبان کسب وکارها قرار گیرد،این که جام جهانی با سیاست گره خورده و تضمین کننده آینده کشورها و کسب وکارهاست وافرادی موفق خواهندشد که از این فرصت های استراتژیک استفاده نمایند و یا برای خود فرصت ایجادنمایند.
نکته کلیدی این که مطالعه این نوشتاربرای کلیه افرادی که به کسب و کارعلاقه مندهستندو دانشجویان کلیه رشته ها و مقاطع تحصیلی سودمند است و این دربرخی از سرفصل ها به دلیل اقتضای مطالب و رعایت امانت،مطالب به صورت عین مطلب و مصاحبه ،آورده شده است وامید که مورد پسندو استفاده کلیه عزیزان مشتاق به کسب درآمد،و زندگی موفق؛قرارگیرد.
با سپاس
محرم غفاری،اردیبهشت۱۳۹۹
اقتصاد فوتبال و تامین مالی باشگاه‌های فوتبال
هر سازمان ورزشی برای پیشبرد برنامه‌ها و پروژه‌های خود نیاز به حمایت مالی دارد؛ این حمایت‌ها موجب می شود تا سازمان ورزشی به آرمان‌هایش نایل شود. بخش مهم این منابع از محل منابع دولتی تأمین می‌گردد. درآمدهای دیگری نیز از سوی سازمان‌های بین‌المللی و درآمدهای بازاریابی، حق عضویت‌ها، اعانات، قابل حصول است. امروزه بسیاری از سازمان‌های ورزشی برای تأمین منابع مالی موردنیاز خود به سوی شرکت‌هایی می‌روند که علاقمند هستند به صورت داوطلبانه و برای تبلیغ نام شرکت خودشان به ورزش کمک کنند. علاوه براین، توانمندی باشگاه‌ها برای تولید ارزش و ساختار درآمدی آنها برای خرید و فروش بازیکنان، فروش محصولات فرعی (پیراهن، لوازم ورزشی و…) حمایت‌های مالی هواداران، حق پخش تلویزیونی، بلیط فروشی و تبلیغات به گونه‌ای است که می‌تواند تامین کننده منابع مالی آنها باشد (ترابی و همکاران، ۱۳۹۴). هم اکنون، فوتبال حرفه‌ای در غرب اروپا بر چهار منبع تامین مالی اصلی تاکید می‌کند:
۱. درآمدهای روز مسابقه (قبض‌های ورودی و فروش بلیط‌های تمام فصلی)
۲. حق پخش تلویزیونی
۳. حامیان مالی (اسم‌گذاری برند بر روی لباس‌ها و دور استادیوم)
۴. دیگر درآمدهای تجاری–بازرگانی
لیگ برتر اروپا
با رشد پیوسته حق پخش مسابقات در لیگ برتر اروپا بازار فوتبال این قاره در فصول ۲۰۱۶-۲۰۱۷ به بیش از ۲۵.۵ میلیارد پوند رسیده که نسبت به دوره مشابه فصل قبل حدود ۴ درصد افزایش نشان می‌دهد. ۵ لیگ بزرگ اروپایی درآمد خود را به واسطه افزایش عواید مرتبط با حق پخش حدود ۱.۳ میلیارد پوند افزایش داده‌اند. این لیگ‌ها عبارتند از لیگ برتر انگلیس، لالیگای اسپانیا، لیگ فرانسه، بوندسلیگای آلمان و سری A ایتالیا. نمودار زیر نشان دهنده اندازه بازار لیگ‌های فوتبال اروپا در فصل ۲۰۱۶-۲۰۱۷ و مقایسه آن با فصل ۲۰۱۵-۲۰۱۶ است(Deloitte, 2018).
نمودار۱: اندازه بازار لیگ‌های اروپایی (میلیارد پوند)
درآمد ۵ لیگ برتر اروپا
در سال ۲۰۱۷ فروش جمعی لالیگا با افزایش ۲۰ درصدی در حق پخش رو به رو بوده است. در فصل ۲۰۱۶-۲۰۱۷ درآمد لالیگا به ۲.۹ میلیارد پوند ارتقا پیدا کرد و در نتیجه لیگ اسپانیا از نظر درآمدی از بوندسلیگا پیشی گرفته است.
باشگاه‌های بوندسلیگا نیز رشد خود را همچنان ادامه داده و به ویژه در زمینه درآمدهای بازرگانی (فروش پیراهن و …) عملکرد قابل توجهی داشته‌اند. بوندسلیگا، از سال ۲۰۱۵-۲۰۱۶ حدود ۱۰ درصد افزایش درآمد داشته است.
در فصل ۲۰۱۶-۲۰۱۷ درآمد سری A ایتالیا حدود ۸ درصد رشد داشته و به بیش از ۲ میلیارد پوند (برای اولین بار) رسید. عمده این رشد از فعالیت‌های بازرگانی سرچشمه می‌گیرد.
لیگ فرانسه در بین ۵ لیگ برتر اروپا کمترین میزان درآمد زایی را داشته است (حدود ۱.۶ میلیارد پوند در فصل ۲۰۱۶-۲۰۱۷)؛ این در حالی است که لیگ فرنسه اخیرا وارد یک چرخه چهار ساله حق پخش داخلی شده است.
بررسی فصل ۲۰۱۶-۲۰۱۷ لیگ‌های برتر جهانی نشان دهنده این واقعیت است که لیگ برتر انگلیس در بالاترین جایگاه قرار گرفته و با درآمدی بالغ بر ۴.۵ میلیارد پوند به عنوان رهبر شناخته می‌شود. در میان لیگ‌های برتر اروپا و در واقع در کل لیگ‌های فوتبال، لیگ برتر انگلیس هر ساله بیشترین درآمد را از فروش حق پخش بازی‌های خود کسب می‌کند این حجم بالای درآمد یکی از دلایل تفاوت در قدرت خرید بیشتر تیم‌های این لیگ در بازار نقل و انتقالات است (Deloitte, 2018).
توزیع درآمدهای حاصل از فروش حق پخش میان بیست تیم حاضر در لیگ برتر انگلیس بر اساس ۳ فاکتور صورت می‌گیرد. فاکتور اول «توزیع عادلانه» است که ۵۰ درصد از این درآمد را میان تمام تیم‌ها به اندازه مساوی تقسیم می‌کند. فاکتور دوم «پرداخت بر اساس شایستگی» است که ۲۵ درصد از درآمدها بر اساس جایگاه تیم‌ها در فصل گذشته تقسیم می‌شود. فاکتور سوم هم که به نوعی «پاداش محبوبیت» است تکلیف ۲۵ درصد بقیه درآمدها را مشخص و آن را میان تیم‌ها بر اساس تعداد دفعات پخش بازی‌هایشان تقسیم می‌کند. این تقسیم بندی مربوط به درآمدهای حاصل از فروش حق پخش در داخل انگلیس است. درآمد حاصل از فروش حق پخش در خارج از این کشور به طور مساوی میان تمام تیم‌ها تقسیم می‌شود.
نمودار۲: درآمد ۵ باشگاه بزرگ لیگ اروپا در فصل۲۰۱۶-۲۰۱۷(میلیون پوند)
نمودار شماره (۳) نیز نشان دهنده روند درآمدزایی باشگاه‌های ۵ لیگ برتر اروپایی در بازه ۲۰۱۴-۲۰۱۹ است. چنانچه ملاحظه می‌شود، هر ساله بر میزان درآمدزایی صنعت فوتبال افزوده شده است.
نمودار۳: روند درآمد زایی باشگاه‌های ۵ لیگ برتر اروپا- میلیون پوند
اقتصاد فوتبال در ایران
اقتصاد و فوتبال در ایران دو واژه بیگانه‌اند. فوتبال ایران از آن روزی که به خاطر داریم دارای مشکلات متعددی می‌باشد. مشکل کمبود منابع مالی، بدهکاری داخلی و بین‌المللی باشگاه‌ها، عدم برگزاری تورنمنت‌ها و مسابقات مهم، عدم برخورداری از اردوهای مناسب و….. رنج می‌برد. فوتبال در دنیا ورزشی با گردش مالی بسیار و همراه با سودهای کلان است. مالکان باشگاه‌ها تلاش می‌کنند در کنار جلب رضایت عموم مردم برای تماشای یک بازی زیبا، نظر موسسات و شرکت‌های تجاری را هم به دست آورند تا از لحاظ مالی به سود مناسب و مطمئن برسند.
اغلب کشورهای صاحب فوتبال دنیا در چند دهه اخیر توانسته‌اند با ایجاد ساختار مناسب اقتصادی برای باشگاه‌ها و تیم‌های ملی خود نه تنها مشکلات پیش پا افتاده‌ای را که در فوتبال کشور شاهد آن هستیم را حل کنند بلکه توانسته‌اند میلیونها دلار سرمایه و منابع مالی را وارد ورزش خود کرده و کمک بزرگی به اقتصاد کشور کنند، به‌طوری که در برخی کشورهای ثروتمند دنیا مثل فرانسه، فوتبال بخشی از رشد اقتصادی کشور را تامین می‌کند. اقتصاد آلمان با میزبانی جام جهانی در سال ۲۰۰۶ مقدار ۱/ ۴۸ میلیارد یورو فقط از ناحیه صنعت فوتبال به تولید ناخالص داخلی افزود.
طبق تحقیقی که سال ۲۰۰۲ در مورد اقتصاد فوتبال اسپانیا انجام شد، ارزش وجودی صنعت فوتبال این کشور ۴/ ۶۴ میلیارد یورو بوده که تقریبا ۹/۰ درصد از GDP اسپانیا در این سال را به خود اختصاص داده است. اما متاسفانه ساختار اقتصادی فوتبال در ایران به گونه‌ای است که تیم ملی که در سال‌های اخیر همواره بهترین تیم آسیا بوده هنوز مشکلاتی همچون لباس، برگزاری اردو و زمین تمرین داشته و حتی برای برگزاری مسابقه دوستانه با تیم‌های دسته چندم دنیا مشکلات زیادی دارد (روزنامه دنیای اقتصاد، ۱۳۹۵؛ شماره ۳۹۳۲).
نتیجه‌گیری
چنانچه ذکر شد، فوتبال پدیده‌ای است که بر بسیاری از مسائل اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی کشورها اثر می‌گذارد. استفاده از پتانسیل نهفته در فوتبال، آن را به صنعتی درآمدزا تبدیل نموده است و به علت گستردگی فوق العاده، تعداد بیشماری ورزشکار و تماشاچی به همراه سرمایه گذاری‌های کلان مالی و پوشش وسیع رسانه‌ای عرصه‌ای بسیار فراتر از دیگر ورزش‌ها کسب کرده است.
طبق بررسی‌های به عمل آمده، اروپای غربی بیشترین درآمد را از جانب فوتبال کسب می‌نماید و در این بین ۵ لیگ از جمله لیگ برتر انگلیس، لالیگای اسپانیا، بوندسلیگای آلمان، سری A ایتالیا و لیگ فرانسه پرطرفدارترین و نیز پر درآمدترین لیگ‌های جهان هستند. در میان این لیگ‌های مذکور لیگ برتر انگلیس در سال‌های اخیر بیشترین میزان درآمدزایی را داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که صنعت فوتبال در ایران توسعه چندانی نیافته و سیاست‌های مناسبی جهت بهره برداری از پتانسیل موجود در کشور تدوین نشده است.
اقتصاد فوتبال در جهان امروز
رشته ورزشی فوتبال، امروزه یکی از پرطرفدارترین و محبوبترین رشته‌های ورزشی به شمار می‌رود. در پی این امر اخیراً بخشی از ادبیات اقتصادی بروی فعالیت‌های ورزشی و بخصوص رشته ورزشی فوتبال متمرکز شده‌است. باشگاه‌های حرفه‌ای فوتبال در کشورهای پیشرفته توانسته‌اند با به‌کارگیری سرمایه و درآمدهای هنگفت خود بخش گسترده‌ای از تحقیقات نظری و کاربردی اقتصاد ورزش را تأمین مالی نموده و به خود اختصاص دهند. چون گردش مالی این رشته ورزشی با افزایش چشمگیر خود در سال‌های اخیر تأثیر قابل توجهی بر متغیرهای کلان اقتصادی مانند سرمایه‌گذاری، رشد اقتصادی و اشتغال داشته‌است.
جهانی شدن اقتصاد، گسترش رسانه‌ها و اینترنت، تحرک سرمایه، و ورود شرکت‌های چندملیتی و سرمایه‌گذاران خارجی به ورزش، صنعت فوتبال را نیز دستخوش تغییرات زیادی کرده‌است؛ در پی این امر، سرمایه‌گذاران، بانک‌ها، دولت‌ها، و سیاست‌گذاران اقتصادی نیز بر علاقه‌مندان پیشین فوتبال یعنی باشگاه‌ها و طرفداران آنها افزوده شده‌اند.
همچنین دگرگونی ساختار و کارکرد فوتبال موجب شده تا سرمایه‌های انسانی، مالی، اعتباری و فیزیکی به این صنعت اختصاص یابد. رشته ورزشی فوتبال با صنایع دیگری همچون صنایع تولید وسایل ورزشی، آموزش و پرورش، بیمه، موسسات شرط‌بندی، رسانه‌های گروهی و حتی بنگاه‌های ساختمانی که در عرصه خاص ورزش فعال هستند، مرتبط است.
گردشگری ورزشی، به‌ویژه در صحنه فوتبال، نیز از حوزه‌های مهم گردشگری است. برای درک اهمیت این حوزه کافی است بدانیم جام جهانی برزیل در سال ۲۰۱۴، رقم بی‌سابقه شش میلیون و ۴۰۰ هزار گردشگر را راهی آن کشور کرد.
همچنین بنا به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، انتظار می‌رود تنها شهر آنتالیای ترکیه در سال جدید میلادی میزبان ۱۵۰۰ باشگاه فوتبال از سراسر جهان باشد که درآمد بیش از ۵۵ میلیون یورو را برای صنعت گردشگری این کشور به ارمغان خواهد آورد. اسپانیا و دبی از عمده‌ترین رقبای آنتالیا در گردشگری فوتبال به شمار می‌آیند.
صنعت فوتبال و دیگر رشته‌ها
تأثیر صنعت فوتبال به آنچه آمد محدود نمی‌شود بلکه دارای داده و ستاده با اموری همچون رسانه و ارتباط اجتماعی، مدیریت، روان‌شناسی، روان‌شناسی گروهی، جامعه‌شناسی ورزش و غیره نیز هست.
بخشی از پژوهش‌های فیزیولوژی و پزشکی ورزشی نیز متوجه بازیگران فوتبال می‌باشد؛ بنابراین فوتبال دیگر تنها یک سرگرمی یا بازی ورزشی تلقی نشده و باشگاه‌های فوتبال نیز امروزه به عنوان یک «بنگاه اقتصادی» در نظر گرفته می‌شوند. هدف این «بنگاه‌های اقتصادی» نیز مانند دیگر بنگاه‌های اقتصادی، به حداکثر رسانیدن «منافع نهایی» دارندگان سهام‌شان است. بدین ترتیب این «بنگاه‌های اقتصادی» می‌بایست با سرمایه‌گذاری و گردش سرمایه مناسب به حداکثر ارزش افزوده و بازده سرمایه دست یابند تا بتوانند بقای خود را تضمین کنند.
در کنار اثرات مثبت فوتبال بر زندگی اجتماعی و اقتصادی، حاشیه‌های کدر و منفی آن مانند فرار مالیاتی، فساد مدیریت و رشوه‌خواری در سطوح بالای مدیریتی و بین‌المللی این صنعت نیز مورد توجه قرار گرفته‌است.
گزارش مؤسسه بین‌المللی و معتبر حسابرسی-پژوهشی دلویت نشان می‌دهد که ارزش تنها بازار عمده فوتبال اروپا متشکل از بریتانیا، آلمان، اسپانیا، ایتالیا و فرانسه از بیست میلیارد یورو در سال ۲۰۱۲ به ۲۵ میلیارد یورو در سال ۲۰۱۶ خواهد رسید. انتظار می‌رود چنین رشد بالائی در سال‌های بعد ادامه داشته باشد. در این میان، بازار فوتبال انگلیس نسبت به کشورهای یاد شده بزرگترین و فرانسه کوچکترین آن به شمار می‌آید.
گردشگری ورزشی، به‌ویژه در صحنه فوتبال، نیز از حوزه‌های مهم گردشگری است. برای درک اهمیت این حوزه کافی است بدانیم جام جهانی برزیل در سال ۲۰۱۴، رقم بی‌سابقه شش میلیون و ۴۰۰ هزار گردشگر را راهی آن کشور کرد.
در کشورهایی مانند انگلستان، اسپانیا، ایتالیا و آلمان، باشگاه‌ها نه تنها وابسته به بودجه دولتی نیستند بلکه به دولت مالیات نیز پرداخت می‌کنند. مثلاً دولت انگلستان تنها در سال ۲۰۰۵ نزدیک ۶۰۰ میلیون پوند از باشگاه‌های حرفه‌ای مالیات دریافت کرده‌است. مؤسسه حسابرسی و بررسی‌های اقتصادی دلویت فهرستی از باشگاه‌های فوتبال اروپایی که بالاترین درآمد را از فروش بلیت بازی‌های خانگی‌شان در فصل ۱۵–۲۰۱۴ داشته‌اند منتشر کرده که در این فهرست آرسنال بالاتر از باشگاه‌های فوتبال اسپانیا و در بالاترین رتبه قرار دارد.
این باشگاه نه تنها برای نخستین بار در ۶ سال پیش از سال ۲۰۱۴ جای رقیب خود، باشگاه چلسی را به عنوان پردرآمدترین باشگاه فوتبال لندن از نظر مالی گرفت، بلکه از نظر درآمد ناشی از بازی‌های خانگی در سال مورد بررسی رتبه اول را در اروپا کسب کرد. بنا به همین آمار در زمینه کسب درآمد حق پخش تلویزیونی باشگاه‌های رئال‌مادرید، بارسلونا و یوونتوس به ترتیب با ۱۵۴ میلیون پوند، ۱۵۳٫۹ میلیون پوند و ۱۵۳٫۳ میلیون پوند در رده‌های اول تا سوم قرار دارند و باشگاه‌های چلسی و منچسترسیتی به ترتیب با ۱۳۷٫۳ میلیون پوند و ۱۳۷٫۱ میلیون پوند در رده‌های چهارم و پنجم، پنج لیگ بزرگ اروپایی جای گرفته‌اند.
نگاهی به وضعیت صنعت فوتبال در ایران
نیروی انسانی عظیم ایران در مقیاس منطقه‌ای و همچنین جوانی جمعیت، و به علاوه سنت طولانی فوتبال و جغرافیا و آب و هوای متنوع ایران این کشور را بطور بالقوه مستعد توسعه صنعت فوتبال و حتی جذب سرمایه بین‌المللی نموده‌است. با این وجود و به‌رغم افزایش سهم فوتبال در اقتصاد کشورهای گوناگون و تبدیل این تفریح به یک صنعت با امکان ایجاد اشتغال و درآمد، حرفه‌ای شدن فوتبال در ایران با موانعی روبه‌رو مانده‌است.
بنا به پژوهش‌های گوناگون، مدیریت حرفه‌ای باشگاه‌های فوتبال در ایران با ۲۴ مانع روبه‌روست. مهم‌ترین مانع بر سر راه حرفه‌ای شدن باشگاه‌های ایران این است که هیچ نظام سازمان‌یافته‌ای برای تأسیس، مدیریت و توسعه باشگاه‌های حرفه‌ای تدوین نشده‌است.
همچنین هیچ نظام مدونی برای نظارت و اعتباریابی این باشگاه‌ها موجود نیست. همین پژوهش‌ها نشان می‌دهد عمده‌ترین موانع تنها به ساختار و مدیریت ورزش کشور اختصاص ندارد و موانع محیطی نیز نقش به‌سزایی در این رابطه دارند. شرایط اقتصاد کلان کشور، مالکیت دولتی باشگاه‌ها، مشکلات حقوقی و قانونی، مدیریت ضعیف بازاریابی و محدود بودن اندازهٔ بازار صنعت فوتبال، از مهم‌ترین موانع دیگر توسعه این صنعت هستند.
طبیعی است که با حضور ایران در بازار جهانی فوتبال امکان حل بسیاری از مشکلات فراهم می‌شود.
چه شد که فوتبال مبدل به یک اقتصاد پر زرق و برق و پرسود در دنیا شد
چه شد که فوتبال مبدل به یک اقتصاد پر زرق و برق و پرسود در دنیا شد؟ فوتبال بدون تردید پر ببیننده‌ترین و جذاب‌ترین ورزش دنیاست، آمار تماشاگران و جمعیت درگیر با عوامل فوتبال را اگر با یک حساب سر انگشتی محاسبه کنیم به این مهم می‌رسیم، در این نوشته مجال بررسی همه علت‌های جذابیت فوتبال را نداریم، اما اُهم آنها را با هم واکاوی خواهیم کرد، چگونه شد که در بین این همه ورزش با قدمت و جذاب فوتبال توانست اختلاف خود را با دیگر ورزش‌ها هر روز بیشتر از دیروز بیشتر کند؟؟!
اتصال فوتبال و اقتصاد
در تاریخچه فوتبال فراز و نشیب‌های جدی را مشاهده می‌کنیم، اما درست آنجایی که تجار و تجارت وارد فوتبال شد و دست اندر کاران فدراسیون آن وقت فوتبال یا همان فیفا توانستند شرکت‌ها و کارخانجات را متقاعد کنند که فوتبال عرصه مناسبی برای تبلیغ محصولات خود است، و سرمایه و اقتصاد را به فوتبال تزریق کرند، این ورزش همیشه جذاب توانست با ساز و کار مناسب ابهت را به رخ دیگر ورزش‌ها بکشاند.
اولین هدف سرمایه گذاران برای ورود به اقتصاد فوتبال تبلیغات بود، تبلیعات روی پیراهن تیم‌ها، تابلوهای کنار زمین فوتبال و این موارد جزئی، چرا که فوتبال از آن قدیم الایام خیل عظیمی را برای تماشا به ورزشگاه‌ها می‌کشاند، هرچند وضوح تصویر در تلویزیون به این همه خوشگلی امروزی نبود اما همان تماشاگران برای تبلیغات نیز می‌توانست کافی باشد، چیز زیادی نگذشت تا تجار و عاقلان اقتصاد به اهمیت بیشتر فوتبال پی بردند، رسانه‌ها مختلفی تلویزیون و رزونامه و … آن را لحظه به لحظه پوشش می‌دادند، مرکز توجه همه جهانیان شده بود، پس چه چیزی بهتر از این مرکز توجه برای کسب درآمد؟
دیگر تبلیغ روی پیراهن‌ها به تنهایی کافی نبود، ایده‌های بیشتری باید شکل می گرفت، حق پخش تلوزیونی از تلویزیون‌ها نیز توانست برای هر تیم یا هر تورنمنت کسب درآمد خوبی باشد، تیزرهای تبلیغاتی نیز به مرور ظهور کردند و هر تیم با بازیکنان یا استفاده از نام خود یک تایدیه درخور شان هر شرکت یا محصول شدند، بلیط تماشاگران را فراموشمان شد، هربازی چند ده هزار تماشاگر، هر نفر چندین دلار، رقم هر نفر را در چندین هزار نفر ضرب کنید و این ضرب را برای تمام بازی‌های محسابه کنید، بی نظیر است این اقتصاد و این همه درآمد؟؟بله می دانم.
آغار باشگاه داری
تجارت پر سود و پر زرق و برق فوتبال در دنیا بالاخره کار خود را کرد، پولدارها به صف شدند برای باشگاه داری، دیری نگذشت تا فدراسیون و سازمان ورزشی هر کشور برای خصوصی سازی تیم‌ها متقاعد شدند، مشکل از سر راه برداشته شد حالا وقتش بود برای جهش خیره کننده فوتبال، همه این‌ها مربوط به اوایل قرن بیستم است، پولدارها و سرمایه گذاران با خود پول بیشتری آورند و با تاکید بر جمله معروف پول پول می‌آورد، برای ارتقا درآمد هر باشگاه خرج کرند تا برند خود را ارتقا دهند.
خرید و فروش بازیکنان نیز جالب و پرسود به نظر می‌‌رسید، پس تیم‌های کوچک با آموزش و پرورش بازیکنان شروع به فروش آنها برای کسب درآمد کردند، تیم متوسط از تیم‌های کوچک‌تر بازیکن می‌خریدند تا یک لول آنها را با ارزش‌تر کنند و به سود برسند، تیم‌های بزرگ و کهکشانی به قول اهالی فوتبال نیز با خرید بهترین بازیکنان دنیا سعی در فتح جام‌ها و لیگ‌ها داشتند، فتح جام در نگاه اول ارزش مادی آنچنانی ندارد و فقط یه ارزش معنوی و برای ثبت در تقویم است، اما ارزش خود را آنجا نمایان می‌کند که هر قهرمانی مخاطب و طرفدار بیشماری جذب می‌کند.
حذب هر تماشاگر و طرفدار می‌تواند بلیط فروشی را افزایش دهد، می‌تواند فروش لباس‌های تیم را افزایش دهد، افزایش طرفدار می‌تواند شرکت‌ها را برای تبلیغ حتی با قیمت بیشتر ترغیب کند، سهام باشگاه را افزایش می دهد؛ پروسه زیبایی است، نه؟ دمینو وار همه چیز به هم مربوط است، یک گل، یک اخراجی، یک خرید موفق یا ناموفق می‌تواند میلیونها دلار سود یا ضرر را به بار آورد، مگر یک آدم عاقل دیوانه است از این همه جذابیت‌ها و درآمد بگذرد، جمله آخر را پولدارها هر روز با خود تکرار می‌کنند…
درآمد نامعقول فوتبال
یکی از نامعقول‌ترین و از نظر شرع ما نامناسب‌ترین راه‌ها شرط بندی است که هرروز بیشتر می‌شود و کشورهای غربی آن را به طور رسمی و قانونی پذیرفته‌اند، البته قوانی برای عدم تقلب دست اندرکاران فوتبال نیز در نظر گرفته‌اند اما به هرحال این فعالیت هرچند پرسود را نمی‌شود هضم کرد، ناگفته نماند یکی از راه‌های که شاعبه‌های زیادی را نیز در نتایج این روزها ایجاد کرده نیز همین شرط بندی‌هاست که می‌تواند خسارات جبران ناپذیری به پیکره فوتبال وارد کند، در برخی اخبار نیز بخصوص در لیگ باشگاهی ایتالیا یا همان سری آ مدارکی از شرط بندی رو شد که با برخورد سفت و سخت سازمان‌های نظارتی روبه رو شد، اما اگر این روند ادامه یابد شاید دیگر جذاب ترین ورزش دنیا فوتبال نباشد…
فوتبال پرسودترین ورزش دنیاست
گفته‌های بالا گواه آن هستند که فوتبال پرسودترین ورزش دنیاست، همین پرسودی باعث آن شده عناوین شغلی گوناگونی در این ورزش ایجاد شود به طوری که به طور متوسط هر لیگ کشوری بیش از ۴۷ هزار شغل وجود دارد که این رقم فاکتور گرفته از رسانه‌ها و پخش‌های تلویزیونی است، اقتصاد در فوتبال جز لاینفکی شده که گره‌ای باز نشدنی از این پیوند را شکل داده‌اند و با روند این روزها هرروز افزایش می‌یابد و می‌تواند سهمی زیادی از اقتصاد هر کشور را به خود اختصاص دهد.
فهرست
تاریخچه فوتبال..............................................................................................................................................................۹
فوتبال درچین باستان.....................................................................................................................................................۱۲
سیرتکوینی فوتبال........................................................................................................................................................۱۳
تاریخچه جام جهانی.....................................................................................................................................................۱۴
اقتصاددرفوتبال ............................................................................................................................................................۱۴
چه شدکه فوتبال مبدل به یک اقتصادپرزرق وبرق وپرسوددردنیا شد............................................................................ ۱۸
اتصال فوتبال واقتصاد...................................................................................................................................................۱۹
آغازباشگاه داری.........................................................................................................................................................۱۹
درآمدنامعقول فوتبال....................................................................................................................................................۱۹
فوتبال پرسودترین ورزش دنیا.......................................................................................................................................۱۹
اقتصادفوتبال از نگاهی دیگر ......................................................................................................................................۲۰
اقتصادفوتبال وتامین مالی باشگاه های فوتبال.................................................................................................................۲۱
لیگ برتر اروپا ............................................................................................................................................................۲۱
درآمد۵لیگ برتر اروپا.................................................................................................................................................۲۲
اقتصادفوتبال درایران...................................................................................................................................................۲۴
تحلیل منفعت-هزینه دراقتصادفوتبال............................................................................................................................۲۵
اقتصاد،آن روی سکه فوتبال........................................................................................................................................۳۹
اقتصادفوتبال درایران(۲)..............................................................................................................................................۴۰
جام جهانی ۲۰۱۸روسیه دردستان چینی ها....................................................................................................................۴۱
نایک، برنده فینال تجاری جام جهانی فوتبال ..................................................................................................................۴۶
درس های کووید ۱۹ به صنعت فوتبال..........................................................................................................................۵۲
کروناچه جنبه هایی از صنعت فوتبال را تحت تاثیرقرار داده است...................................................................................۵۲
فوتبال وبن بست مدیریت دولتی....................................................................................................................................۵۶
اقتصادفوتبال زیرسایه سنگینی کرونا .............................................................................................................................۵۸
بازنگری اجباری دراقتصادفوتبال.................................................................................................................................. ۶۲
فوتبال اروپاچگونه دروضعیت اقتصادی خود تعادل ایجاد می کند..................................................................................۶۴
جام جهانی۲۰۲۰ چه تاثیری درفوتبال انگلیس خواهد گذاشت.......................................................................................۶۷
فوتبال پدیده ای زیبا به وسعت کل دنیا...........................................................................................................................۶۹
اقتصادفوتبال وگردشگری............................................................................................................................................۷۵
عملکرد ضعیف فدراسیون فوتبال دربازاریابی ............................................................................................................۸۲
سرمایه گذاری ۶۳میلیاردیوروئئ باشگاه های فوتبال دراسپانسرینگ..............................................................................۸۳
آیا هزینه های سرسام آوردرفوتبالمقرون به صرفه است؟ ................................................................................................۸۵
ضرردوباره فوتبال ایران ازقراردادهای تبلیغات محیطی....................................................................................................۸۷
نوسانات نرخ ارزچه تاثیری براقتصادفوتبال داشت...........................................................................................................۸۷
یک قرارداداسپانسرینگ نوآورانه درفوتبال....................................................................................................................۸۹
خودنمایی کالای «بایرن مونیخ»دربازارهای شرق آسیا....................................................................................................۹۰
تولیدثروت نجومی برای برگزارکنندگان «ال کلاسیکو درآمریکا..................................................................................۹۱
چالش های حق پخش تلویزیونی فوتبال درایران............................................................................................................۹۳
بررسی تعدادتماشاگران پنج لیگ بزرگ فوتبال دنیا......................................................................................................۹۵
چرااسپانسرینگ دروزش برای شرکت ها مهم است........................................................................................................۹۷
درآمدبالای فوتبال آلمان از اسپانسرینگ پیراهن...........................................................................................................۹۸
ارزش نقدی جوایز لیگ قهرمانان فوتبال اروپا..............................................................................................................۱۰۱
سودباورنکردنی باشگاه چلسی از فروش بازیکن...........................................................................................................۱۰۵
تورهای استادیوم گردی ،پردرآمدوجذاب..................................................................................................................۱۰۸
باارزش ترین برندهای فوتبال دردنیا.............................................................................................................................۱۱۰
درآمدمیلیاردی این بازیگن از فروش کفش فوتبال.......................................................................................................۱۱۴
منچستریونایتدپیشتازدردرآمدازسوی فناوری..............................................................................................................۱۱۴
تحلیل عوامل اقتصادی موثربردرآمد باشگاه های فوتبال..............................................................................................۱۱۵
تحلیل عوامل اقتصادی صنعتی شدن فوتبال ..................................................................................................................۱۱۶
تعریف باشگاه های ورزشی حرفه ای..........................................................................................................................۱۱۷
درآمدفوتبال از بخش تجارت.....................................................................................................................................۱۱۸
منابع و مآخذ..............................................................................................................................................................۱۲۰
با۱۲۱صفحه وردبه صورت پی دی اف(pdf)
برچسب ها:
اتصال فوتبال و اقتصاد نگاهی به وضعیت صنعت فوتبال در ایران اقتصاد فوتبال در ایران سیرتکوینی فوتبال فوتبال پرسودترین ورزش دنیا